Warsztaty urbanistyczne ''Katowice na warsztacie''

Za tydzień w Katowicach rozpocznie się projekt ''Katowice na warsztacie'' - cykl otwartych spotkań warsztatowych, podczas których mieszkańcy zaproponują rozwiązania dla przestrzeni publicznej nowego centrum miasta. Warsztaty urbanistyczne z szerokim udziałem społecznym to jeden z etapów bezprecedensowego na skalę Polski przedsięwzięcia - transformacji Centrum Katowic, która ma zmienić je w bijące serce metropolii.

Przestrzeń publiczna to salon miasta, otwarty i powszechnie dostępny. Na przestrzeń publiczną składają się place, skwery, ulice, aleje, przystanki komunikacji miejskiej, targowiska itp. Dobrze  zagospodarowana przestrzeń publiczna to również miejsce spotkań, zachęcające mieszkańców i gości miasta do spędzania wolnego czasu, nawiązywania kontaktów, wspólnej zabawy, a nawet  twórczości kulturalnej.

- Warsztaty to ten wyjątkowy moment w procesie przemiany śródmieścia, w którym słowa będą miały moc kształtowania konkretnych przestrzeni  – mówi Piotr Uszok, prezydent Katowic. – Dlatego zależy nam na możliwie najpełniejszym udziale mieszkańców w tym ważnym przedsięwzięciu. Zapraszamy każdego, kto chce zostawić w mieście swój ślad na długie dziesięciolecia.

Warsztaty potrwają trzy dni – 16, 17 i 18 października i odbędą się w katowickim Rondzie Sztuki. Do udziału w warsztatach zaproszeni są wszyscy mieszkańcy aglomeracji górnośląskiej oraz liderzy społeczności lokalnych. Spotkania poprowadzi Piotr Lorens, wykładowca Politechniki Gdańskiej i specjalista w prowadzeniu konsultacji społecznych, który pokieruje nimi również w Katowicach.

W trakcie warsztatów rozłożymy na części i ponownie „zmontujemy” przestrzeń publiczną obszaru centrum Katowic. Obok kreatywnej dyskusji przeznaczymy czas na wypracowanie konkretnych rozwiązań, dotyczących zagospodarowania i funkcjonowania przestrzeni – mówi Piotr Lorens, architekt i urbanista, prowadzący katowickie warsztaty
– Przed Katowicami duże wyzwanie, dlatego ogłaszam październik miesiącem urbanistyki – dodaje żartobliwie.

„Katowice na warsztacie” to oprócz cyklu spotkań warsztatowych również akcja informacyjna skierowana do mieszkańców aglomeracji górnośląskiej. Organizatorzy przygotowali 40 tys. ulotek oraz portal www.katowicenawarsztacie.pl w całości poświęcony tematyce warsztatów i przestrzeni publicznej. W Centrum Informacji Turystycznej Urzędu Miasta (ul. Rynek 13) został uruchomiony Punkt Informacyjny, w którym można uzyskać potrzebne informacje. Zainteresowani udziałem w warsztatach mogą się rejestrować w tym punkcie lub poprzez stronę www. Osoby zarejestrowane wcześniej będą miały pierwszeństwo wstępu na warsztaty, nie jest to jednak konieczny warunek uczestnictwa w spotkaniach.

Transformacja Centrum Katowic to przedsięwzięcie o ogromnym rozmachu, którego celem jest stworzenie przyjaznej przestrzeni centralnej dla 2,7 mln mieszkańców aglomeracji. Przebudowa obejmie 28 ha i będzie prowadzona kilkuetapowo. W I etapie transformacją zostanie objęty obszar między Rynkiem i Rondem, którego częścią będzie również przestrzeń publiczna dyskutowana podczas warsztatów. Proces transformacji rozpoczął się od rozstrzygniętego pod koniec 2006 konkursu urbanistycznego, podczas którego wyłoniono koncepcję urbanistyczną autorstwa pracowni Konior Studio.

Warsztaty urbanistyczne „Katowice na warsztacie”

Co to jest: cykl trzech spotkań warsztatowych
Przedmiot warsztatów: koncepcja ożywienia i zagospodarowania przestrzeni publicznej przyszłego Centrum Katowic
Cel warsztatów: aktywny udział mieszkańców w transformacji Katowic, poznanie ich potrzeb i oczekiwań, włączenie wniosków z warsztatów do dokumentów planistycznych oraz projektów zagospodarowania Rynku i innych ważnych miejsc w Centrum
Uczestnicy: wszyscy mieszkańcy aglomeracji, którzy chcą mieć wpływ na miejsce, w którym żyją
Warunki wstępu: żadnych, poza chęcią dzielenia się opiniami i pomysłami preferowane uczestnictwo w całym cyklu trzech spotkań oraz wcześniejsza rejestracja przez stronę www.katowicenawarsztacie.pl lub w Punkcie Informacyjnym w Centrum Informacji Turystycznej Urzędu Miasta, ul. Rynek 13 w Katowicach
Termin:
16 października 2008 r., o godzinie 16.00
17 października 2008 r., o godzinie 16.00
18 października 2008 r., o godzinie 10.00
Miejsce: Rondo Sztuki w Katowicach
Prowadzący: Piotr Lorens, architekt i urbanista, wykładowca Politechniki Gdańskiej, stypendysta Uniwersytetu Harvarda i Massachusetts Institute of Technology, specjalista w zakresie konsultacji społecznych o tematyce urbanistycznej
Metoda: proces ukierunkowany na uzyskanie konkretnych rozwiązań oraz swobodne wyrażanie opinii; praca w grupach polegająca na przygotowaniu propozycji, dyskusje, ankiety i głosowania.

Planowany przebieg warsztatów

Spotkanie I – warsztaty rozpoczną się od przedstawienia dotychczas wypracowanych rozwiązań projektowych, jako punktu wyjścia dyskusji. Następnie uczestnicy będą zachęcani i inspirowani do wyrażenia swoich oczekiwań na temat przyszłego Centrum. Będzie też okazja do podzielenia się doświadczeniami dotyczącymi najlepszych przestrzeni publicznych, które znamy z innych miast. Podczas pracy w grupach uczestnicy określą potencjał i predyspozycje poszczególnych miejsc śródmieścia. Spotkanie I da odpowiedź na pytanie: co ma się dziać w Centrum Katowic?

Spotkanie III – osoby biorące udział w warsztatach przedstawią swoje propozycje zagospodarowania i funkcji kluczowych przestrzeni publicznych. W trakcie dyskusji uczestnicy zdecydują, które z proponowanych rozwiązań są najbardziej adekwatne dla Nowego Centrum Katowic. Spotkanie III udzieli odpowiedzi na pytanie: jak mają wyglądać przestrzenie publiczne w Centrum Katowic?

Piotr Lorens – biografia
Wykładowca Politechniki Gdańskiej, doktor habilitowany, architekt i urbanista. Wykształcenie zdobywał także na renomowanych uczelniach amerykańskich - Massachusetts Institute of Technology i Harvard University.
Specjalizuje się w prowadzeniu warsztatów z zakresu urbanistyki, uwzględniających szeroki udział społeczny.
W 2004 r. prowadził warsztaty urbanistyczne w Gdańsku, których efektem było opracowanie Programu Operacyjnego Rewitalizacji Kwartału Grodzisko. Jest głównym konsultantem naukowym projektu „Młode miasto” – nowej, nadwodnej dzielnicy powstającej na terenie Stoczni Gdańskiej.
W ramach programu „Umbrella Project” przygotowywał opracowania urbanistyczne do strategii zrównoważonego rozwoju dla takich miast jak Warszawa, Elbląg, Włocławek. Był także kierownikiem zespołów architektonicznych pracujących dla Wejherowa i Stargardu Szczecińskiego, gdzie również przeprowadzono konsultacje społeczne.
Członek Towarzystwa Urbanistów Polskich, Międzynarodowego Stowarzyszenia Planistów Miejskich i Regionalnych ISoCARP i Zespołu ds. Obszarów Metropolitalnych Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk.
Autor wielu publikacji naukowych dotyczących zagospodarowania przestrzennego miasta, w tym książki pt. „Tematyzacja przestrzeni publicznej miasta”

Partycypacja społeczna w Polsce i na świecie
Partycypacja społeczna to aktywny udział mieszkańców w istotnych dla miasta sprawach. Jedną z form partycypacji społecznych jest dyskusja publiczna. Katowickie warsztaty to krok dalej - służą wypracowaniu konkretnych rozwiązań. Ważne są pomysły, zaangażowanie i doświadczenie uczestników, którzy znają miasto i jego poszczególne fragmenty z codziennego życia. Nieoceniona wiedza, zmysł praktyczny  i kreatywność „użytkowników” miasta przynoszą rezultat, który inspiruje i dopełnia plany urbanistyczne przygotowane przez specjalistów.

Konsultacje społeczne organizuje się w wielu miejscach w Europie i na świecie. Wszędzie tam, gdzie zapadają ważne decyzje, które dotyczą mieszkańców.

Przykłady
West London Tram w Londynie – to przykład konsultacji społecznych prowadzonych przy budowie linii tramwajowej. Mieszkańcy mogli wypowiedzieć się przy każdej fazie tworzenia projektu. Konsultacje podzielone były na kilka etapów: dwukrotne badania telefoniczne, medialną akcję informacyjną, pełne konsultacje społeczne oraz konsultacje dotyczące rozwiązań szczegółowych. Uruchomiono także specjalną infolinię, przygotowano biuletyny informacyjne i stronę internetową projektu. Kluczem do sukcesu było zapewnienie możliwości wyrażania swojego zdania każdemu zainteresowanemu na wiele, powszechnie dostępnych sposobów.
Stargard Szczeciński – konsultacje społeczne były istotnym elementem przygotowywanego w latach 2004 – 2005 Programu Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych. Prace rozpoczęto od badania historii miasta i jego poszczególnych części. Kolejnym krokiem było zapytanie mieszkańców jak postrzegają tereny zdegradowane i co chcieliby w nich zmienić. Następnie mieszkańcy mogli nadsyłać pomysły dotyczące przyszłości tych miejsc. Pod uwagę zostały wzięte również opinie liderów społeczności lokalnych. Wszystkie propozycje stały się istotnym elementem finalnego projektu Programu.
Lublin – na początku lat 90-tych przeprowadzono pionierskie w Polsce konsultacje społeczne dotyczące dwóch zaniedbanych, przemysłowych dzielnic miasta – Stare Bronowice i Kośminek. Pod koniec roku 1991 wszyscy mieszkańcy otrzymali ankiety, w których mogli opisać swoje problemy związane z zamieszkiwaniem dzielnic i propozycje rozwiązań. Badanie posłużyło również do wyszukania osób zaangażowanych, które mogły stać się liderami zmian. Wypracowane w ten sposób rozwiązania stanowiły podstawę do przygotowania planu miejskiego. Działania prowadzone w Lublinie zostały w 1996 r. nagrodzone przez organizację UN Habitat za poprawę warunków życia mieszkańców Starych Bronowic i Kośminka.

Przestrzeń publiczna
Przestrzeń publiczna to salon miasta otwarty i powszechnie dostępny dla mieszkańców i gości. Są to place, skwery, ulice, aleje, przystanki komunikacji miejskiej, targowiska,  a także powszechnie dostępne budynki miejskie jak biblioteki, domy kultury i placówki oświatowe. Dobrze  zagospodarowana przestrzeń publiczna zachęca mieszkańców i gości miasta do spotkań i spędzania wolnego czasu oraz inspiruje do wspólnej zabawy, a także twórczości kulturalnej.

Na całym świecie przestrzeń publiczna dzięki swym walorom architektonicznym, rekreacyjnym i kulturalnym pełnią funkcję wizytówki miasta. Z tego względu miasta
szczególnie dbają właśnie o te miejsca. Modernizując lub tworząc je często starają się, aby wziąć pod uwagę opinie i propozycje samych mieszkańców, tak jak to ma miejsce także w Katowicach.

Przykłady modernizacji

Barcelona
Odnowienie systemu skwerów i placów, ze szczególnym uwzględnieniem okolic wioski olimpijskiej Vila Olimpia oraz dzielnic takich jak Nou Barris, Horta i Poblenou. Dzięki inicjatywom miasta zapomniane miejsca zyskały nowe oblicza i stały się ważnymi punktami na mapie życia społecznego Barcelony.

Kopenhaga
Od 1962 powierzchnia przestrzeni pieszej miasta zwiększyła się siedmiokrotnie. Najważniejszym zadaniem dla urbanistów było przeobrażenie Stroget, głównej ulicy miasta i Rynku Głównego. Dzięki podjętym działaniom zwiększyła się liczba turystów odwiedzających stolicę Danii, liczba teatrów, muzeów, restauracji i barów, a Kopenhaga stała się powszechnie znana jako miasto rowerzystów.

Lyon
Rozpoczęty na początku lat 90. program rewitalizacji przestrzeni publicznych sprawił, że miasto zupełnie zmieniło swój wizerunek. Przełożyło się to na podwyższenie jakości życia jego mieszkańców i wzrost liczby turystów. Do największych projektów należały modernizacje Place des Terraux i Place du 8 mai 1945.

Tematyka przestrzeni publicznej cieszy się zainteresowaniem architektów, urbanistów i samych mieszkańców na całym świecie. Na stronie www.pps.org (Project for Public Spaces) przedstawiony jest ranking najlepszych przestrzeni publicznych z polskim akcentem na pierwszym miejscu:

1.Rynek Główny, Kraków
2.Plaza Hidalgo, Mexico City
3.Piazza Navona, Rzym
4.Piazza del Campo, Siena
5.Piccadilly Circus, Trafalgar Square, Covent Gardens i Leicester Square, Londyn

Przestrzeń publiczna w Katowicach

Obecnie Katowice stoją przed wyzwaniem jakim jest nadanie miastu charakteru metropolitalnego. Dlatego tak ważna jest odpowiednia aranżacja przestrzeni publicznej miasta – jego wizytówki, salonu i miejsca społeczno – kulturalnych spotkań.

Przedmiotem projektu „Katowice na warsztacie” będą kluczowe dla Nowego Centrum przestrzenie publiczne, ich zagospodarowanie, funkcje i estetyka.