Charakteryzowały się one wykorzystaniem podobnych rozwiązań konstrukcyjnych, nowych materiałów i zbliżonego repertuaru form. Począwszy od połowy lat dwudziestych XX wieku ten "biały modernizm" osiągał artystyczne wyżyny także na Węgrzech, a zwłaszcza w Budapeszcie. Głównym tematem wystawy są właśnie awangardowe budowle wznoszone i fotografowane między rokiem 1927 i 1950.
Ponad 100 czarno-białych fotografii, które można będzie teraz po raz pierwszy zobaczyć w Polsce, tworzy doskonały przegląd architektonicznego i fotograficznego modernizmu na Węgrzech. Ukazują one kilkadziesiąt bardzo rozmaitych budowli: począwszy od wielorodzinnych domów mieszkalnych i luksusowych willi, domów handlowych i modnych kawiarni, po elektrownie, porty
lotnicze, warsztaty samochodowe i garaże. Prezentacji dopełniają modele kilku domów mieszkalnych, oryginalne rysunki architektoniczne i filmowa opowieść o jednym z najwybitniejszych, węgierskich architektów tego okresu Farkasie Molnárze. Można też będzie zobaczyć pochodzące z różnych lat egzemplarze legendarnego magazynu architektonicznego Tér és Forma (Przestrzeń i Forma), który w latach 1928-1948 publikował większość z prezentowanych na wystawie prac. Pismo, redagowane przez architektów Jánosa Komora (do 1933) i Virgila Borbíró (Bierbauera) (do 1943), stanowiło podstawowe źródło informacji o budowlach wznoszonych w duchu nowoczesnym za granicą, a z czasem także na Węgrzech. Najskuteczniejszą metodą upowszechniania nowych idei było publikowanie utrzymanych w nowym duchu ilustracji, których autorami byli głównie Zoltán Seidner i Tivadar Kozelka. Na wystawie znalazły się też prace z atelier Olgi Maté i Ernö Bánó - fotografów, których prace nie ustępują poziomem dziełom takich, urodzonych na Węgrzech sławnych twórców jak André Kertész, Brassai, czy Lucien Hervé.
Tytuł wystawy, przygotowanej przez historyków architektury - Virág Hajdú i Pála Ritoóka z Węgierskiego Muzeum Architektury oraz historyka fotografii - Ibolyę Plank z Archiwum Fotografii Węgierskiego Urzędu Ochrony Dziedzictwa Kulturowego, nawiązuje do tytułu czasopisma, a jednocześnie wskazuje na dwa podstawowe komponenty fotografii architektonicznej. Niektóre z prezentowanych fotografii zasługują na uwagę ze względu na architektoniczną klasę ukazanych obiektów. Same budynki, właściwymi sobie środkami wyrażają nową ideologię kultury - modernizm. Asymetria, swobodna struktura rozplanowania kondygnacji, proste, geometryczne bryły, szkieletowe konstrukcje ze stali lub zbrojonego betonu, obszerne balkony i wielkie przeszklone powierzchnie, brak dekoracji i otynkowane na biało lub pozostawione w surowym betonie elewacje mówią o tym w jaki sposób Ruch Nowoczesny chciał stworzyć nowy typ budynku, odpowiedniego dla dwudziestowiecznego, zrewolucjonizowanego przez maszyny stylu życia. W epoce, dla której kluczowym słowem stała się reforma, architekci czuli też jednak potrzebę wyjścia poza własną dziedzinę. Ważną rolę w kształtowaniu nowych form ekspresji odegrało docenienie zdrowego trybu życia, czystości, światła słonecznego i świeżego powietrza, eksperymenty z nowymi materiałami, użycie wielofunkcyjnych sprzętów oraz upodobanie do powtarzalności i prostej elegancji.
Inne prace ukazują budynki, których nie można odnaleźć w podstawowych opracowaniach architektury modernistycznej, lecz same ujęcia, bez względu na prezentowany obiekt dowodzą, że ruch awangardowy mniej więcej w tym samym czasie zmienił dotychczasowe poglądy nie tylko na architekturę, lecz także na fotografię.
Wystawie towarzyszy obszerny, bogato ilustrowany katalog w języku węgierskim i angielskim.
Wystawa w Muzeum Architektury we Wrocławiu, przygotowana we współpracy z Archiwum Fotograficznym Węgierskiego Urzędu Ochrony Dziedzictwa Kulturowego i Węgierskim Muzeum Architektury.
Muzeum Architektury we Wrocławiu
ul. Bernardyńska 5, 50-156 Wrocław
tel. (+48)(71) 344-82-78/79, 343-36-75
fax. (+48)(71) 344-65-77
e-mail: muzeum@ma.wroc.pl
Czynne:
Wtorek - Sobota 10:00-16:00
Poniedziałek nieczynne
Czwartek 12:00-18:00
Niedziela 11:00-17:00
