Dom Architekta w Tucznie - prezentacja

Poniżej aktualny cennik
hotelu oraz przynależnych usług Domu Architekta w Tucznie > > > (format pdf Acrobat Reader)

Dzieje Tuczna

We wczesnym średniowieczu okolice dzisiejszego Tuczna należały do Pomorzan.Prawdopodobnie ok.X w. istniała tu osada rybacka. Po włączeniu tych terenów przez Mieszka I i ponownie przez Bolesława Krzywoustego w granice Polski powstała znaczniejsza osada, a póżniej gród. W 1296 r.  Hasso von Wedel – rycerz wywodzący się z miasta Wedel  koło Hamburga, będący na usługach margrabiów brandenburskich zdobył Tuczno, które 10 lat póżniej otrzymał w lenno. Rycerz ten dał początek rodowi Wedlów, którzy od 1528 r. przybrawszy do nazwiska drugi człon – Tuczyńscy, byli właścicielami miasta do1729 r. W 1331 r. Tuczno otrzymało od Wedlów prawa miejskie. Powstało na północ od przesmyku między jeziorami, na którym znajdował się gród a później  zamek. Przez przesmyk ten wiódł trakt z Człopy do Mirosławca. Z 1338 r. pochodzi wzmianka o budowie w Tucznie zamku przez Ludwika von Wedel. Zamek ten posiadał duże znaczenie strategiczne z racji położenia na pograniczu Wielkopolski i Brandenburgii / Pomorza/.

W 1365 r. Kazimierz Wielki zdołał skłonić Wedlów do uznania zwierzchnictwa polskiego. Po śmierci tego króla Tuczno i jego okolice stały się terenem sporów

i walk pogranicznych. Dopiero w 1391 r. obszar ten wykupiony przez Władysława Jagiełłę został ostatecznie włączony do Polski. Granica z Brandenburgią biegła na zachód od miasta, na Drawnie. Nasilające się w XV w. walki z Krzyżakami stały się przyczyną zniszczenia miasta w 1409 r. Ponownie Tuczno stało się łupem Krzyżaków w 1458 r., kiedy to miasto i zamek po zdobyciu zostały spalone. Wedlowie za wierność okazaną Polsce, częstokroć byli obdarzani przez królów przywilejami. Wzrosło znaczenie rodu, który zaliczany był do poważniejszych w Wielkopolsce. Jego przedstawiciele piastowali wiele ważnych funkcji, zarówno

w Wielkopolsce jak i w urzędach królewskich. M.in. Krzysztof Wedel Tuczyński był kasztelanem santockim i poznańskim, a Stanisław Wedel Tuczyński otrzymał stanowisko hetmana polnego w wyprawie  przeciw  Turkom w 1640 r. Jędrzej  Wedel Tuczyński był ożeniony z Marią Leszczyńską, siostrą króla. W XVI w. miasto było widownią walk religijnych. Wskutek tych walk dokonał się podział rodu Wedlów na linię katolicką osiadłą w Tucznie  i linię luterańską  osiadłą w Mirosławcu. Dla walki z reformacją zostali w 1610 r. sprowadzeni do Tuczna jezuici, którzy  wznieśli w mieście swój dom. Pożary i epidemie, wywołane m.in., posiadało zabudowę drewnianą. W 1774 r. w Tucznie było 138  domów wojnami i przemarszami wojsk, parokrotnie w XVII i XVIII w., hamowały  rozwój miasta. Miasto otoczone umocnieniami obronnymi, prawdopodobnie drewniano-ziemnymi drewnianych krytych strzechą lub gontem, a tylko 3 domy pokryte były dachówkami. W mieście istniało 5 cechów, z których w XVIII w.  Najznaczniejszym był cech sukienników.

W 1717 r.  zmarł ostatni męski  przedstawiciel  rodu  Wedlów Tuczyńskich, przez 22 lata miasto było  w rękach  Marianny z Tuczyńskich, a później stało się własnością kolejno Mycielskich, Poninskich, Moszczeńskich. Dobra tuczyńskie liczyły  w tym czasie  oprócz miasta  16 wsi i 13 folwarków. Po zagarnięciu miasta w 1772r. przez Prusy, stało się ono własnością różnych rodów niemieckich. W 1807 r. w czasie wojen napoleońskich mieszczanie tuczyńscy pod przewodem ks. Riebschlagera pokonali przybyły do miasta oddział pruski. Ks. Riebschlager zwrócił się do operującego w okolicach Piły gen. Franciszka Garczyńskiego z oddziałów gen. Henryka Dąbrowskiego z prośbą o pomoc  i obronę przed   Prusakami. Patriotyczny czyn ludności Tuczna przeszedł do historii polskich walk o odzyskanie ziem zagrabionych przez zaborcę. W końcu XIX w. w mieście powstał  niewielki przemysł: dwa młyny, wytwórnia krochmalu, cegielnia, przędzalnia i oczyszczalnia spirytusu.

Od 1920 r. było Tuczno siedzibą delegatury arcybiskupiej arcybiskupa poznańskiego, administrującej częścią archidiecezji oderwanej od Polski Traktatem Wersalskim.

Delegatura ta w 1923 r. podniesiona została  do rangi Administratury Apostolskiej  z siedzibą w Pile. W 1934 r. i  latach następnych w okolicy miasta powstały liczne umocnienia Wału Pomorskiego z głównym ośrodkiem w sąsiednich Strzalinach.

W czasie II wojny światowej istniały w Tucznie dwie grupy jeńców, w których pracowało 860 jeńców radzieckich i amerykańskich, oraz obóz pracy dla 25 polskich robotników cywilnych. Miasto zdobyte zostało 12.II.1945 r. przez oddziały 47 Armii radzieckiej. W okresie późniejszym miasto zostało w znacznym stopniu zniszczone.

Na południowym krańcu miasta wznosi się pięknie odrestaurowany  w ostatnich latach *  z a m e k – dawna rezydencja  Wedlów Tuczyńskich. Budowę murowanego

Zamku rozpoczęli Wedlowie w 1 poł. XIV w., najprawdopodobniej na miejscu dawnego grodu. Zamek stanął na wzgórzu otoczony z trzech stron trudno dostępnymi bagnistymi terenami. Do XVII w. był to jedyny trwały pomnik architektury

świeckiej w Wałeckim. Gotycki zamek zbudowany był na planie regularnego czworoboku o wymiarach około 30 x 40 m, z dziedzińcem otoczonym murem i częścią mieszkalną od wschodu. Do budowy użyto cegieł i kamieni. O potędze zamku świadczy fakt, że cesarz niemiecki Karol IV w 1375 r. wymienił go jako jeden z 12 najsilniejszych zamków na wschód od Odry. W l. 1516-87 Stanisław Wedel Tuczyński przebudował budynek mieszkalny w stylu renesansowym, a w l. 1608-31 Krzysztof Wedel Tuczyński zbudował dwa nowe skrzydła: południowe i zachodnie i wzniósł trzecią basztę narożną; później zamek otrzymał barokowe elewacje.

Z budowli obronnej przekształcony został w rezydencję pałacową, zbudowaną na  planie podkowy z otwartym dziedzińcem od strony północnej.

Kolejna przebudowa na początku XVIII w. Nadała rezydencji formy posiadane obecnie. Po śmierci ostatniego z Wedlów zamek wskutek częstych zmian właścicieli popadł w ruinę. Pomimo przebudowy i restauracji w poł. XIX w., na pocz. XX w. ponowniezamek był opuszczony. Później adaptowany był na cele szpitalne. W latach trzydziestych raz jeszcze wzgórze zamkowe przystosowane zostało dla celów obronnych : na jego stokach, tuż przy zamku, zbudowano żelbetowe schrony bojowe wchodzące w skład umocnień Wału Pomorskiego. Po częściowych zniszczeniach w toku walk w 1945 r., zamek został spalony w 1947 r.

W  l. 1966-76 odbudowano go w formach jakie posiadał na pocz. XVIII w., z wyeksponowaniem niektórych elementów renesansowych. M.in. na elewacjach skrzydła wschodniego zrekonstruowano sgraffito. W skrzydle wschodnim – najstarszym – zrekonstruowano gotyckie i renesansowe piwnice, parter tego skrzydła otrzymał renesansowe wnętrza. Nie zrekonstruowano dawnego muru kurtynowego  od północy,  zachowując otwarty dziedziniec. Od 1976 r. zamek mieści Dom Pracy Twórczej Stowarzyszenia Architektów Polskich. Odbudowany obiekt o kubaturze 15 tys. m 3 i powierzchni użytkowej 2400 m 2 dysponuje 84 miejscami noclegowymi, restauracją, salą konferencyjną oraz obszernym zapleczem rekreacyjnym.

Część pomieszczeń wyposażona została w autentyczne zabytkowe meble, całość posiada stylizowane, gustowne, nowe wyposażenie. Z zamkiem związana jest legenda sięgająca czasów średniowiecza:

Legenda o Białej Damie

Bodaj na początku XV stulecia, jeden z właścicieli tuczyńskiego zamku ożenił się z piękną panną ze świetnego , wielkopolskiego rodu. Nie było to jednak małżeństwo udane i między młodymi rychło zaczęły się niesnaski. Kiedy pan  zamku wyjechał na królewskie wezwanie do Krakowa, pani nawiązała tajemny romans z młodym sokolnikiem. Kochankowie spotykali się w jednej z komnat we wschodniej wieży, gdzie pani  dla niepoznaki kazała ustawić swe krasna i kołowrotek.

Czas jednak szybko mijał i po kilku miesiącach  wrócił na zamek jego właściciel. Któregoś dnia zorganizowano polowanie na ptactwo wodne, w którym uczestniczył cały dwór. W czasie łowów zdarzył się nieszczęśliwy wypadek. Pani zamku,  strzelając z kuszy do skrytego w szuwarach stadka cyranek, trafiła sokolnika. Młodzieniec zmarł  jeszcze tego samego dnia. Rozpacz młodej pani nie miała granic.

Zamknęła się w komnacie na wieży, nie dopuszczając do siebie nikogo. Jakiś czas potem znaleziono ją martwą. Ponoć sama zadała sobie śmierć wypijając truciznę. Pochowano ją jednak z należytą czcią w rodzinnym grobowcu.

W zamku jednak od tego czasu dzieją się dziwne rzeczy. Zza zamkniętych drzwi komnaty  na wieży   dochodzi turkot kołowrotka, a przez okienko widać migocące światełko.  W nocy spotkać można na zamkowych korytarzach dwie zjawy: młodej kobiety w bieli i giermka z sokołem ubranego w zielony strój myśliwski...

Zamek otoczony jest parkiem o pow. 4,0 ha z okazami drzew krajowych i obcych.

Przy wjeździe na teren zamkowy zbudowano nowy, stylizowany budynek mieszkalno-gospodarczy. Na stoku południowym wzgórza zamkowego widoczne są fragmenty ruin żelbetowych schronów od zamku, w dolinie Runicy, znajduje się dawny młyn wodny, obecnie elektryczny. Zbudowany jest on na miejscu młyna zamkowego, wymienianego w XVIII w.

Przyroda

Okolice Tuczna

Krajobraz jest tu bardzo malowniczy, pagórkowaty w znacznej części zalesiony. Zaledwie kilka kilometrów na zachód od miasta zaczyna się Drawieński Park Narodowy z malowniczymi wąwozami rzeki Płocicznej, Runicy i samej Drawy, która jest jednym z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce. Mnogość jezior jest charakterystyczna dla młodej rzeźby polodowcowej mała gęstość zaludnienia powoduje, że są one bardzo czyste i obfitują w cenne gatunki ryb. Roślinność okolic Tuczna zasługuje również na chwilkę uwagi, są to głównie lasy mieszane, bukowe i budowo dębowe, niektóre drzewa liczą po trzysta i czterysta lat.

Lasy Parku są ostoją typowej fauny puszczy, wśród której królują jelenie, sarny, dziki lisy warunki do życia znalazły tu także borsuki, jenoty i bobry. Na niebie nad Tucznem można często zobaczyć orły bieliki, rybołowy, gągole, tracze i wiele innych a nocą słychać nawoływanie puchaczy i sów.

Ilustracje Zamek Tuczno Dom Architekta SARP

Galeria > > >